Smart Cities

De juridische rationaliteit

Steeds vaker - en met toenemende ambitie - worden initiatieven ten aanzien van sociale, infrastructurele en economische opgaves en kansen gebundeld in een Smart City-aanpak. Van slimme stoplichten en wegverlichting tot duurzame, collectieve en intelligente vervoersoplossingen en zelfs hele nieuwe wijken en steden. Door het slim gebruiken van informatietechnologie en data wordt gewerkt aan oplossingen voor de grote maatschappelijke opgaven op het gebied van verstedelijking, klimaatverandering, veiligheid, volkshuisvesting, arbeidsparticipatie, digitalisering, mobiliteit en gezondheid. Zo worden er - veelal op basis van publiek-private samenwerking - initiatieven ontplooid om:

• ondanks de verdichting van onze steden de bereikbaarheid en leefbaarheid daar te verbeteren;
• de nieuwe technische mogelijkheden voor het stedelijk beheer en het management van verlichting, energie, warmte, veiligheid en afval in de publieke ruimte slim te benutten;
• via duurzame, slimme mobiliteit de bereikbaarheid en milieukwaliteit in de stad en regio te vergroten.

De slimme stad
In de slimme stad (Smart City) wordt data verzameld via allerlei sensoren en hoogstaande technologische apparaten (lees hier meer over sensordata). Met deze data en een slimme koppeling aan de basisadministraties kan de slimme stad zichzelf en zijn voorzieningen efficiënt beheren, bijsturen en ontwikkelen. Ook wordt de slimme stad op deze manier groener. Het doel is het leven in de stad te ontdoen van alle stedelijke ongemakken en alle goede elementen juist te versterken;

• waarmee wordt voorzien in oplossingen voor de maatschappelijke opgaven van deze eeuw;
• waarbij de afstand tussen de inwoners van de slimme stad en het bestuur wordt verkleind, én
• waardoor de inwoners van de slimme stad zich gelukkig, gezond en energiek voelen; thuis, op het werk én onderweg.

Bij het bouwen van slimme steden staat individueel eigendom steeds minder op de voorgrond. Zo wordt de transitie naar een maatschappij die draait op collectieve, maatschappelijke voorzieningen ingezet. Deze worden aangeboden als op de gebruiker afgestemde service.

Hiertoe werken overheden, ondernemers, wetenschaps- en kennisinstellingen en inwoners samen. Niet in een laboratorium, maar in living labs. Met het oog op de toekomst. De meest innovatieve initiatieven zijn daarom niet statisch, maar juist adaptief en aan te passen aan de stand van de techniek en juridische kaders van overmorgen. Geen simpele opgave.

De juridische rationaliteit
Bij een Smart City-initiatief experimenteren overheden, kennisinstellingen en bedrijven met vernieuwende technieken en innovatieve concepten. Bij het formuleren en uitvoeren van zo'n gezamenlijke Smart City-aanpak rijzen verschillende juridische vragen. Om die vragen in een vroeg stadium te helpen signaleren en deze als juridisch partner - vanuit een integrale benadering - van passende praktische antwoorden te voorzien, heeft Pels Rijcken een speciaal Smart City-team opgericht, als onderdeel van het expertteam Digitale Transformatie. Een greep uit enkele vraagstukken waarover het Smart City-team adviseert:

• op welke wijze kunnen overheid en marktpartijen het beste samenwerken bij een Smart City-initiatief? Denk aan innovatiepartnerschapprocedures of andere publiek-private samenwerkingsvormen en de aanbestedings- en/of staatssteunrechtelijke vragen die daarbij kunnen spelen;
• de contracteringsvraagstukken die spelen bij dergelijke samenwerkingen, waaronder de vraag aan welke partij(en) de intellectuele eigendomsrechten toekomen op de Smart City-infrastructuur;

• de vragen die samengaan met het verzamelen, opslaan en gebruiken van data - onder andere die verzameld via sensoren in de openbare ruimte (sensordata) - zoals vragen met betrekking tot de privacy van de burger, het gebruik én eigendom van de data en de cyberdreiging die uitgaat van toenemende digitalisering;
• de financiering van het Smart City-initiatief en de eventuele contractuele, aanbestedingsrechtelijke, staatssteunrechtelijke of subsidierechtelijke vragen die daarmee samenhangen;
• de omgevingsrechtelijke vragen, die spelen bij veel verschillende facetten van het bouwen van de Smart City en de inbedding in ruimtelijke plannen;

• de mogelijkheid om bij het gebruik van nieuwe technieken te experimenteren met wet- en regelgeving.

Het is zaak telkens goed in kaart te brengen welke ruimte geldende Europese en nationale wet- en regelgeving bieden bij het uitvoeren van een Smart City-aanpak en de gemaakte afspraken hierover eenduidig vast te leggen. Dit biedt alle betrokkenen zekerheid en daarmee een stabiele basis voor verdere (publiek-private) samenwerking.

Pels Rijcken innoveert
Als kantoor dat veel samenwerkt met overheden, heeft Pels Rijcken alle specifieke juridische kennis en ervaring in huis die een rol kan spelen bij Smart City-projecten, innovatiepartnerschappen en publiek-private samenwerkingen. Wij helpen graag innovatie en maatschappelijke ontwikkelingen juridisch wél mogelijk te maken en denken daarom graag van meet af aan mee met overheden en bedrijven die bezig zijn met het formuleren van een Smart City-aanpak of hun nieuwe Smart City-innovatie te verwezenlijken. Onze ervaring is dat als in een vroeg stadium al wordt nagedacht over de juridische mogelijkheden, dit voorkomt dat onvoorziene struikelblokken op uw pad komen, waarmee de kans van slagen van een Smart City-project wordt verhoogd.