In een belangrijke recente uitspraak over het recht op privacy van werknemers heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens geoordeeld dat werkgevers alleen het e-mail- en internetverkeer van werknemers mogen controleren wanneer de werknemers hierover vooraf zijn ingelicht. Met deze uitspraak van de ‘Grand Chamber’ komt het Hof (in hoger beroep) terug op haar eerdere oordeel, waarin het zonder voorafgaande waarschuwing controleren van (privé) e-mails van werknemers rechtmatig werd bevonden.
Privé mailen tijdens werktijd
In deze zaak ging het om de heer Barbulescu, een Roemeense verkoper, die door zijn werkgever werd verplicht om een e-mailaccount aan te maken voor professionele doeleinden. Nadat zijn werkgever er – door middel van software op de computer van Barbulescu – achter was gekomen dat hij zijn e-mailaccount gebruikte voor privéberichten aan zijn verloofde en broer, werd hij ontslagen. De werkgever was van mening dat Barbulescu de interne regels had overtreden. Op grond van deze interne regels mocht de werknemer zich niet tijdens werktijd met privéaangelegenheden bezighouden en geen door de werkgever aangeboden middelen gebruiken voor privédoeleinden. Barbulescu kende deze regels. Door op een computer van de werkgever, via een professioneel e-mailadres, tijdens werktijd privécontacten te onderhouden, had Barbulescu volgens de werkgever de interne regels overtreden.
Privacy en het recht op privéleven
Barbulescu was van mening dat zijn privacy was geschonden en vocht zijn ontslag aan bij de Roemeense rechter. Volgens de Roemeense rechter had Barbulescu het bedrijfsreglement overtreden en was het ontslag om die reden terecht. Barbulescu stapte vervolgens naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en stelde dat zijn recht op privéleven was geschonden (artikel 8 EVRM). In eerste instantie stelde het Hof Barbulescu in het ongelijk. Volgens het Hof was het niet onredelijk dat de werkgever door middel van software controleerde of Barbulescu zijn werk uitoefende tijdens werktijd. Deze uitspraak werd beschouwd als een vrijbrief voor werkgevers om het e-mail- en internetverkeer van werknemers te controleren.
Waarschuwing vooraf
In hoger beroep komt het Hof terug op haar eerdere oordeel. Het Hof is van oordeel dat de privacy van Barbulescu wel degelijk is geschonden. Volgens het Hof geldt de bescherming van het recht op privéleven ook tijdens werktijd. De werkgever mag volgens het Hof het e-mail- en internetverkeer van werknemers niet controleren zonder dat de werknemer hierover vooraf in kennis is gesteld. Hoewel Barbulescu wist dat hij zijn e-mailaccount niet voor privédoeleinden mocht gebruiken, was hij niet bekend met het feit dat de werkgever zijn e-mails controleerde. Omdat Barbulescu hierover niet vooraf was gewaarschuwd, had hij niet mogen worden ontslagen.
Legitiem doel
Wanneer interne regels de controle van e-mail- en internetverkeer toestaan, moet de nationale rechter volgens het Hof toetsen of met deze regel een legitiem doel wordt nagestreefd en of er een minder ingrijpende manier bestaat om dit doel te bereiken. Het Hof noemt enkele mogelijk legitieme redenen, zoals het voorkomen van illegale activiteiten en het naar buiten brengen van bedrijfsvertrouwelijke informatie.
Gevolgen uitspraak
De mogelijkheid om via software te controleren hoe werknemers functioneren, is de laatste jaren enorm gegroeid. Voor veel bedrijven is deze manier van monitoren een belangrijke bron van informatie over het presteren van de werknemers. De uitspraak van het Hof beperkt de mogelijkheden van werkgevers om hun werknemers te controleren en versterkt daarmee de rechten van werknemers.
Werkgevers zullen hun werknemers vooraf moeten waarschuwen over het controleren van e-mail- en internetverkeer. Wanneer zonder voorafgaande notificatie het e-mail- of internetverkeer van werknemers wordt gecontroleerd en de op grond hiervan verkregen informatie wordt gebruikt als grondslag voor een ontslag, kan deze inbreuk op het recht op privéleven volgens het Hof een rol spelen bij de beoordeling van de rechtmatigheid van dat ontslag.
Stel gedetailleerde regels op
Het is voor een werkgever dus belangrijk om gedetailleerde regels op te stellen, waaruit duidelijk blijkt op welke wijze werknemers worden gecontroleerd en op welke wijze de verkregen informatie wordt gebruikt. Bij de wijze waarop de werknemers worden gecontroleerd moet worden gekozen voor de minst ingrijpende manier van controleren. Deze regels moeten kenbaar zijn voor de werknemers. Deze kenbaarheid kan worden gewaarborgd door de regels vast te leggen in een bedrijfsreglement en hier in de arbeidsovereenkomst naar te verwijzen.
Bron: EHRM 5 september 2017, nr. 61496/08 (Barbulescu v. Romania)
