Home Kennis Goed ambtenaar: ook in je vrije tijd?

Goed ambtenaar: ook in je vrije tijd?

9 januari 2017
Dieuwertje Stolwijk

Een ambtenaar dient zich niet alleen tijdens werktijd, maar ook in privétijd te gedragen zoals een goed ambtenaar betaamt. Doet de ambtenaar dat niet, dan riskeert hij een disciplinaire straf van zijn werkgever.

Hoe onberispelijk dient een ambtenaar zich te gedragen? Wanneer kwalificeren gedragingen buiten werktijd als plichtsverzuim? En in hoeverre speelt de functie van de ambtenaar daarbij een rol?

Plichtsverzuim

Als een ambtenaar zich schuldig maakt aan plichtsverzuim kan de overheidswerkgever hem een disciplinaire straf opleggen. In artikel 80 lid 1 van het ARAR is, evenals in vergelijkbare bepalingen uit de andere reglementen, te lezen dat onder plichtsverzuim het volgende wordt verstaan:

  1. het niet nakomen van opgelegde verplichtingen;
  2. het overtreden van een voorschrift;
  3. het doen of nalaten van iets dat een goed ambtenaar in gelijke omstandigheden behoort na te laten of te doen.

Bij het ‘doen of nalaten van iets dat een goed ambtenaar in gelijke omstandigheden behoort na te laten of te doen’ gaat het hoofdzakelijk om schending van ongeschreven – en in de loop van de tijd veranderende - gedragsnormen. De werkgever heeft ten aanzien van dit type plichtsverzuim enige beleidsvrijheid om feiten en gedragingen al dan niet als plichtsverzuim aan te merken. Ook gedragingen die de ambtenaar in de privésfeer verricht, kunnen onder omstandigheden als plichtsverzuim worden gekwalificeerd.

Gedragingen in de privésfeer

Volgens vaste rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep dient een ambtenaar zich niet alleen tijdens zijn dienstuitoefening, maar ook in zijn privéleven zodanig te gedragen dat hij als ambtenaar het vertrouwen van zijn (overheids)werkgever niet onwaardig wordt. Een ambtenaar moet zich, met andere woorden, onthouden van gedragingen die een negatief effect hebben op zijn functioneren in de openbare dienst en handelingen die de openbare dienst zelf in een negatief daglicht stellen.

Functie van de ambtenaar

Voor de vraag welke gedragingen van de ambtenaar in privétijd kwalificeren als plichtsverzuim, is enerzijds de functie die de ambtenaar uitoefent van belang en anderszijds de aard en de ernst van het gedrag. Zo werd een politieambtenaar wegens plichtsverzuim ontslagen nadat hij in zijn privétijd had gejaagd in strijd met de regels en werd het een ambtenaar bij de Belastingdienst extra aangerekend, dat hij zijn eigen belastingaangifte onjuist invulde. In dit laatste geval oordeelde de Centrale Raad van Beroep dat de gedraging van de ambtenaar het aanzien en de geloofwaardigheid van de Belastindienst ernstig schaadde.

Ander voorbeelden van handelingen in de privésfeer die tot plichtsverzuim kunnen leiden zijn:

Herkenbaar als ambtenaar?

Bij de meeste van die hierboven beschreven gedragingen is sprake van een nauwe band tussen de privégedraging en de door de ambtenaar vervulde functie.

Echter ook als als die nauwe band er niet is, kan zijn handelen plichtsverzuim opleveren. De Centrale Raad van Beroep hecht namelijk ook veel waarde aan de herkenbaarheid van de ambtenaar voor het publiek. Zo werd aan een politieambtenaar strafontslag opgelegd vanwege het zich in privétijd schuldig maken aan mishandeling c.q. poging tot doodslag ten opzichte van medewerkers van een restaurant. De Raad overwoog in deze uitspraak: “Door zijn optreden heeft appellant het in hem gestelde vertrouwen ernstig beschaamd, de integriteit van het korps in diskrediet gebracht en het risico veroorzaakt dat de dienst schade worde toegebracht. Dat dit optreden plaatsvond buiten diensttijd doet hier niet aan af”.

Conclusie

Ambtenaar ben je dus niet van 9 tot 5, maar 24 uur per dag. Een ambtenaar dient zich immers ook in zijn vrije tijd onberispelijk te gedragen. Dit geldt eens te meer als de gedragingen een nauwe band hebben met de functie van de ambtenaar of de ambtenaar als zodanig herkenbaar is voor het publiek. Doet de ambtenaar dat niet, dan is een disciplinaire straf niet uitgesloten.

Deel dit artikel via LinkedIn en e-mail

Contact

Dieuwertje Stolwijk
Dieuwertje Stolwijk