Wanneer komt een arbeidsovereenkomst tot stand? Deze vraag komt aan de orde in de uitspraak van de rechtbank Rotterdam van 29 mei 2020 over een geschil tussen een (openbare) scholengemeenschap en een schooldirecteur. Volgens de schooldirecteur had zij per 1 februari 2020 een arbeidsovereenkomst met de scholengemeenschap. De scholengemeenschap meende dat geen arbeidsovereenkomst tot stand was gekomen en dat, voor zover dat wel het geval was, deze kon worden beëindigd. Bij de vraag over of een arbeidsovereenkomst tot stand was gekomen speelde ook de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (hierna: “Wnra”) een rol. Lees in dit blog hoe de rechtbank oordeelde.
Wat vindt de scholengemeenschap?
De scholengemeenschap stelde zich primair op het standpunt dat geen arbeidsovereenkomst tot stand is gekomen, en subsidiair dat deze kon worden vernietigd, opgezegd of ontbonden. De scholengemeenschap wilde van de schooldirecteur af omdat – kort samengevat – naar aanleiding van berichten op sociale media over het arbeidsverleden van de schooldirecteur, die vlak voor haar indiensttreding bekend waren geworden, onrust was ontstaan onder medewerkers van de scholengemeenschap.
Is een arbeidsovereenkomst tot stand gekomen?
Volgens de kantonrechter komt een arbeidsovereenkomst tot stand door aanbod en aanvaarding. Daarbij moet tussen de werkgever en de werknemer (wils)overeenstemming zijn bereikt over de (wettelijke) essentialia van de overeenkomst. Het gaat dan onder andere om de functie-inhoud, de looptijd en het salaris.
De kantonrechter stelt vast dat de voorzitter van het College van Bestuur van de scholengemeenschap de schooldirecteur per e-mail van harte geluk heeft gewenst met haar benoeming en in een andere e-mail heeft voorgesteld om haar de week daarop te introduceren. Ook heeft de personeelsfunctionaris van de scholengemeenschap aan de schooldirecteur laten weten dat het fijn was dat zij op 1 februari 2020 kon beginnen en dat alles administratief in orde zou worden gemaakt. Daarnaast is volgens de kantonrechter door partijen overeenstemming bereikt over onder andere de duur van de arbeidsovereenkomst, de werktijdfactor, de functie, de inschaling en de werkdagen.
Volgens de kantonrechter blijkt uit het voorgaande dat overeenstemming is bereikt over de essentialia van de arbeidsovereenkomst en dat dus sprake is van een arbeidsovereenkomst per 1 februari 2020. Hierbij tekent de kantonrechter aan dat voor de totstandkoming van een arbeidsovereenkomst een ondertekende arbeidsovereenkomst geen vereiste is.
Uit vaste rechtspraak blijkt dat ook wanneer partijen het mondeling of per e-mail onvoorwaardelijk eens zijn geworden over de essentiële elementen van een arbeidsovereenkomst, deze tot stand komt. Indien voorwaarden zijn gesteld aan het ontstaan van een arbeidsovereenkomst (zoals het overleggen van een VOG), moet worden getoetst of aan deze voorwaarden is voldaan, om te boordelen of een arbeidsovereenkomst tot stand is gekomen.
Wat is het gevolg van de invoering van de Wnra?
De gesprekken over het aangaan van de arbeidsovereenkomst vonden eind 2019 plaats, toen de medewerkers van de scholengemeenschap nog onder de (oude) Ambtenarenwet vielen en een aanstelling hadden. Met de inwerkingtreding van de Wnra per 1 januari 2020 hebben medewerkers van openbare scholen(gemeenschappen) een arbeidsovereenkomst. De (nieuwe) Ambtenarenwet 2017 is vanaf dat moment niet meer op hen van toepassing.
De scholengemeenschap heeft nog aangevoerd dat voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Wnra een aanstellingsbesluit had moeten worden verstrekt. Omdat dit niet is gebeurd, is volgens de scholengemeenschap geen arbeidsovereenkomst tot stand gekomen. De kantonrechter gaat hier niet in mee. Omdat vanaf 1 januari 2020 het volledige openbaar onderwijs van de toepassing van de Ambtenarenwet 2017 is uitgezonderd, en de ingangsdatum van de arbeidsovereenkomst van de schooldirecteur is gelegen na 1 januari 2020 (namelijk 1 februari 2020) is op deze arbeidsovereenkomst het private arbeidsrecht van toepassing. Volgens de kantonrechter maakt het daarbij niet uit dat ten tijde van de sollicitatieprocedure en het bereiken van overeenstemming over de arbeidsovereenkomst de Wnra nog niet in werking was getreden.
Kan de arbeidsovereenkomst worden vernietigd op grond van bedrog?
Een arbeidsovereenkomst die tot stand is gekomen onder invloed van bedreiging, bedrog, misbruik van omstandigheden of dwaling (wilsgebreken) is vernietigbaar. Uit een recente uitspraak van de Hoge Raad (van 7 februari 2020) volgt dat een arbeidsovereenkomst kan worden vernietigd op grond van bedrog indien de arbeidsovereenkomst tot stand is gekomen door een opzettelijk daartoe gedane onjuiste mededeling, door het opzettelijk daartoe verzwijgen van enig feit dat de medewerker verplicht was mede te delen of door een andere kunstgreep.
Voor een uitgebreide bespreking van dit arrest van de Hoge Raad verwijs ik naar het blog daarover van mijn kantoorgenoot Berend-Bram Heinen.
Volgens de kantonrechter is van bedrog door de schooldirecteur geen sprake, mede omdat de schooldirecteur altijd open is geweest over haar arbeidsverleden. Ook van dwaling is volgens de kantonrechter geen sprake. Het beroep van de scholengemeenschap op een wilsgebrek faalt daarom. De arbeidsovereenkomst kan dus niet op die grond worden vernietigd.
De onrust onder collega’s heeft er volgens de kantonrechter wel toe geleid dat sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie. Op die grond is de arbeidsovereenkomst ontbonden.
Bronnen:
Rechtbank Rotterdam 29 mei 2020, ECLI:NL:RBROT:2020:4942.
Hoge Raad van 7 februari 2020, ECLI:NL:HR:2020:213.
