Home Kennis Bijna-Energie-Neutrale Gebouwen (BENG) vanaf 2019 en eind 2020

Bijna-Energie-Neutrale Gebouwen (BENG) vanaf 2019 en eind 2020

6 november 2018
Marije van Mannekes
en
Meryem Eddini

Waar het gaat om een toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid kunnen wij niet om onze gebouwde omgeving heen. Nieuwe overheidsgebouwen (gebouwen in eigendom van en in gebruik bij overheidsinstanties) moeten vanaf 1 januari 2019 bijna energie-neutraal (BENG) worden gebouwd. Overige nieuwbouw moet vanaf uiterlijk 31 december 2020 ’BENG’ zijn. Werk aan de winkel dus voor vergunningaanvragers van nieuwbouwprojecten!

De EPC

In Nederland zijn vergunningaanvragers niet onbekend met eisen aan de energieprestatie van nieuwe gebouwen. Al jaren worden er in het Bouwbesluit steeds striktere ondergenzen gesteld aan de energiezuinigheid van nieuwbouw volgens de daarin neergelegde Energie Prestatie Coëfficiënten (EPC). Bij elke bouwvergunningsaanvraag dient een EPC-berekening conform NEN 7120 te worden uitgevoerd. Om een vergunning te verkrijgen moet de aanvrager aantonen dat wordt voldaan aan de voor die betreffende gebruiksfunctie in het Bouwbesluit opgenomen EPC-waarde.

BENG vervangt de EPC en zorgt daarbij voor een strikter toetsingskader. Daar waar een voorgeschreven EPC-waarde nog wordt uitgedrukt in één totaalcijfer, gelden er in het kader van BENG drie verschillende indicatoren waaraan afzonderlijk moet worden voldaan.

Achtergrond van BENG

De BENG-verplichtingen vinden hun oorsprong in de herschikking van de Europese richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen (Richtlijn 2010/31/EU). Met deze Europese harmonisatie wordt getracht het potentieel te benutten dat energiebesparing in gebouwen heeft tot vermindering van de energieafhankelijkheid én de broeikasgasemissies in Europa. In 2010 kwam 40% van het totale energieverbruik in de EU immers nog voor rekening van gebouwen; hier viel dus winst te behalen. En omdat overheden een ‘voorbeeldfunctie’ hebben, zijn zij op grond van de richtlijn als eerste aan zet.

Door deze maatregel kan blijkens de overwegingen bij de richtlijn worden voldaan aan de 2º C-doelstelling, die na de inwerkingtreding van de richtlijn ook is vastgelegd in het Klimaatverdrag van Parijs. In Nederland zijn de BENG-verplichtingen opgenomen in het op 6 september 2013 tussen organisaties gesloten Energieakkoord. Daarnaast is de allereerste deadline, namelijk de voor overheidsgebouwen geldende verplichting per 1 januari 2019, ook reeds in het Bouwbesluit verankerd.

BENG-criteria

Bijna energie-neutrale gebouwen hebben een zeer lage energiebehoefte (rond de 0) door de toepassing van energiebesparingsmaatregelen, en verkrijgen het overgrote deel van hun nog resterende energiebehoefte van ter plaatse of dichtbij gelegen hernieuwbare bronnen. De gebruikersgebonden energiebehoefte is hierbij – net als in het geval van de EPC – niet relevant. Enkel de gebouwgebonden energiebehoefte weegt mee (waaronder verwarming, koeling, ventilatie en in het geval van BENG ter zake van utiliteitsgebouwen ook verlichting).

Aan de lidstaten is opgedragen zelf te voorzien in een nadere concretisering van de eisen aan bijna energie-neutrale gebouwen. In Nederland zijn in dat kader drie voorlopige BENG-criteria geformuleerd. Deze criteria zien op de maximale energiebehoefte, het maximale primair fossiel energieverbruik en het minimale aandeel aan hernieuwbare energie van een gebouw. Voor verschillende soorten gebouwfuncties (namelijk woningen/woongebouwen, utiliteitsgebouwen, onderwijsgebouwen en gezondheidszorggebouwen) gelden verschillende maxima Kwh/m²/jaar aan toegestane energiebehoefte en primair fossiel energieverbruik. Voor alle gebouwen geldt dat sprake moet zijn van een aandeel uit hernieuwbare energie van minstens 50%.

Bouwvergunningsaanvragen die zien op nieuwbouw dienen vanaf de in de richtlijn gestelde data de naleving van deze criteria te verzekeren. Vergunningsaanvragen ten behoeve van overheidsgebouwen moeten in 2019 nog worden berekend aan de hand van een tijdelijke berekeningswijze. Vanaf 2020 worden alle ramingen gedaan op grond van de ten behoeve van BENG in ‘NTA 8800’ neergelegde rekenmethode.

Eind december zullen de resultaten van het onderzoek naar de kosteneffecten van de voorlopige BENG-criteria beschikbaar komen. Naar aanleiding hiervan zullen de definitieve BENG-criteria in de loop van 2019 wettelijk worden vastgesteld. Onduidelijk is in hoeverre deze nog zullen afwijken van de vastgestelde voorlopige criteria.

Naar een volledig energie-neutrale gebouwde omgeving

Op de lange termijn wordt beoogd niet enkel nieuwbouw, maar ook reeds bestaande bouw energieneutraal te maken. Zo is onder meer in het Energieakkoord vastgelegd dat wordt gestreefd naar een energie-neutrale gebouwde omgeving in het jaar 2050. Daarvoor zal de komende jaren meer beleid worden ontwikkeld. Een stap in dat kader werd recentelijk al gezet: vanaf 1 januari 2023 mogen panden groter dan 100 m² alleen worden gebruikt als kantoor voor zover zij tenminste energielabel C hebben. Ook hierover hebben wij geblogd.

Van het gas af

De realisering van een ‘bijna energie-neutrale’ gebouwde omgeving loopt parallel aan de schrapping van de gasaansluitplicht voor nieuwbouwwoningen vanaf 1 juli 2018 (door inwerkingtreding van de wet VET) én de doelstelling in het Regeerakkoord Rutte III om de gehele woningvoorraad uiterlijk in 2050 aardgasvrij te maken. Beoogd wordt om 200.000 bestaande woningen per jaar in deze zin te verduurzamen. Inmiddels zijn al 27 proeftuingemeenten bezig met de realisering van ‘van het gas af’ binnen een eigen wijk.

Hoewel het aardgasvrij maken van woningen een goede stap is in de richting van de realisering van een bijna energie-neutrale gebouwde omgeving, strekt BENG verder dan dat. BENG laat in ieder geval niet lang meer op zich wachten. Vergunningaanvragers zullen daarom alle kansen voor energiebesparing en duurzame opwekking in de gebouwde omgeving moeten aangrijpen. Eigenaren van bestaande gebouwen doen er daarnaast ook goed aan nu al te profiteren van dienende kansen in dit kader.