Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor het wonen in een verstedelijkte omgeving. Zo kunnen wateroverlast tijdens en na hevige buien, maar ook hittestress in toenemende mate problemen veroorzaken. In de stad nog eerder dan op het platteland. Nu klimaatadaptatie in het stedelijk gebied steeds belangrijker wordt ter afwenteling van die gevolgen, noopt dit tot de vraag of het college van burgemeester en wethouders omgevingsvergunningen mogen weigeren vanwege strijdigheid met het gemeentelijke klimaatadaptatiebeleid. Ja, zo oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak in een uitspraak van 15 december jl. In dit blog nemen we u mee langs de overwegingen die aan dit oordeel ten grondslag liggen, en werpen we een korte blik op de betekenis van klimaatadaptatiebeleid in het toekomstige omgevingsrecht.
Wat was er aan de hand?
Een Amsterdammer, woonachtig in de Pijp, heeft de wens zijn keldervloer te verdiepen en het dak van zijn kelder te verlagen, met als doel op dat verlaagde dak een 1,5 meter diep zwembad te realiseren. Omdat dit bouwplan in strijd is met het geldende bestemmingsplan, vraagt hij een omgevingsvergunning aan om van het bestemmingsplan af te wijken (art. 2.12 lid 1 sub a onder 2 Wabo jo. art. 4 lid 1 Bijlage II Bor, hierna: afwijkingsvergunning). In het stadsdeel Zuid, waar de Pijp onder valt, toetst het college van burgemeester en wethouders afwijkingsvergunningen aan de nota “Beleidsregels afwijkingen omgevingsvergunning”, die is vastgesteld door het dagelijks bestuur van stadsdeel Zuid.
Het college wijst de aanvraag van de initiatiefnemer vervolgens af. Onder meer omdat het bouwplan niet voldoet aan de beleidsregels, waarin staat dat een kelder maximaal tot 2,5 meter de tuin in mag worden doorgetrokken. Het bouwplan ziet immers op wijzigingen aan een bestaande kelder die dieper dan 2,5 meter de tuin in ligt. Het college heeft verder toegelicht dat het binnentuinen juist zo groen, open en rustig als mogelijk wenst te houden vanwege de bijdrage van binnentuinen aan de groenvoorziening van de wijk, en dat het bouwplan hier met het realiseren van bebouwing/verharding in de vorm van een zwembad met bijbehorende gebouwde voorzieningen afbreuk aan doet. De Amsterdammer meent daarentegen dat de uitbreiding van de kelder en de aanleg van het zwembad het groene en open karakter van de tuin niet aantasten en het college daarom van deze beleidsregel had moeten afwijken.
2 Wat oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak? De Afdeling gaat mee in de opvatting van het college, waarbij de hoogste bestuursrechter veel waarde toekent aan het klimaatadaptatiebeleid van het stadsdeel. Het behoud van deze binnentuinen is niet alleen van belang voor het woon- en leefklimaat van met name bewoners van de hoger gelegen bouwlagen die baat hebben bij rustige en groene binnentuinen, maar ook voor onder meer de klimaatadaptatie. De Afdeling wijst erop dat in het beleid is opgenomen dat toenemende kelderbebouwing grote negatieve gevolgen kan hebben op zowel de (regen-)wateropvang als de grondwaterstromen, waardoor de klimaatbestendigheid van de wijk zou kunnen afnemen. Verder heeft het college ook in de plantoelichting van het bestemmingsplan “De Pijp 2018” toegelicht dat de gemeente inzet op het verminderen van de totale oppervlakte aan bebouwing in binnentuinen. Gelet op dit alles meent de Afdeling dat het college in redelijkheid de afwijkingsvergunning voor het bouwplan heeft kunnen weigeren op basis van het klimaatadaptatiebeleid, en terecht geen noodzaak heeft gezien om van dit beleid af te wijken.
Toenemende rol klimaatadaptatie
Weigeringsgronden voor omgevingsvergunningen dienen onder het huidige recht ‘ruimtelijk relevant’ te zijn. Met deze uitspraak lijkt de Afdeling ook klimaatadaptatiebeleid te erkennen als een ruimtelijk relevant aspect op basis waarvan een afwijkingsvergunning geweigerd kan worden. Daarmee zou klimaatadaptatie in het omgevingsrecht een bestendigere plek kunnen gaan innemen, zeker nu overheden naar alle waarschijnlijkheid steeds meer belang zullen toekennen aan klimaatadaptatiebeleid bij het maken van nieuwe plannen en het vaststellen van besluiten.
Raadpleeg hier de volledige uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 15 december 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2835.
