Nu de potentie van blockchain steeds meer wordt gezien en er concreet wordt gewerkt aan praktische toepassingen, rijzen er vooral vragen over waarborgen voor veilig gebruik van deze technologie. Biedt het systeem van blockchain in zichzelf voldoende waarborgen of is er meer nodig om deelnemende partijen passende (rechts)bescherming te bieden? Als groot voordeel van blockchain wordt genoemd dat er geen “trusted third party” meer nodig is, hetgeen een verandering voor de traditionele rol van de notaris impliceert. Welke kansen biedt deze verandering voor het notariaat?

Veiligheid door technologie

In het kort is het idee achter blockchain dat de technologie voor veiligheid en vertrouwen zorgt, omdat alle transacties transparant en niet-manipuleerbaar zijn. Transacties hebben onbetwist plaatsgevonden op betreffende datum en tijd. Alle deelnemers aan de blockchain gaan hierdoor altijd uit van eenzelfde, gemeenschappelijke en niet te manipuleren waarheid (shared single source of truth) en dit maakt de rol van een trusted third party overbodig. Blockchain zorgt voor een transparant en efficiënt administratiesysteem, het is echter de vraag of daarmee ook voldoende garanties bestaan als het gaat om bij voorbeeld identiteit, aansprakelijkheid, bedoelingen van partijen of beschikkingsbevoegdheid.

Nieuwe kansen notariaat

Volgens Ad Kroft – programmamanager Nationale Blockchain Coalitie – liggen er met betrekking tot blockchain absoluut kansen voor het notariaat. Hij ziet voor de notaris een mogelijkheid om als poortwachter op te treden bij identificatie-, autorisatie- en authenticatievraagstukken. Hoewel de traditionele invulling van de rol van de notaris als trusted third party door de komst van blockchain dan misschien verandert, blijft het notariaat bij uitstek een partij die vertrouwen kan geven.

Waar liggen de kansen?

De maatschappelijk breed gedragen vertrouwensfunctie die het notariaat van oudsher heeft, geeft een duidelijk kader waarbinnen kansen liggen:

• Uit de huidige stand van de techniek komt naar voren dat beheer van een blockchain een probleem vormt, immers de blockchain is van iedereen. Door de vertrouwensrol die de notaris heeft, ligt hierin een duidelijke kans, zeker als het gaat om het beheer van “private” blockchains. Bij dit type blockchain is er één partij die transacties schrijft en verifieert. Het is ook alleen die partij die anderen leesrechten kan geven. Dit werkt snel, geeft een hoge mate van privacy, maar geeft niet dezelfde gedecentraliseerde veiligheid en transparantie als een “public” blockchain. (Lees meer over “Types of Blockchains”)
• De huidige stand van de techniek laat ook zien dat er behoefte is aan waarborgen rondom identiteit. Hier is wederom de vertrouwensrol goed in te zetten als het gaat om het toetsen van de echtheid van iemands identiteit of juist het afschermen van iemands identiteit als daarin een belang ligt voor betrokken partijen.
• Een ander aspect waaraan de notaris kan bijdragen, is bij het toetsen van wilsbekwaamheid, beschikkingsbevoegdheid en handelingsbekwaamheid ten aanzien van beoogde transacties binnen een blockchain en bij het voorlichten en beschermen van de zwakkere partij.
• Verder zou de notaris een rol kunnen spelen bij het toetsen van de redelijkheid en billijkheid van wat er binnen een blockchain wordt beoogd of bij online geschillenbeslechting voordat er een rechter aan te pas komt.
• Ten slotte ligt er ruimte in het uitbreiden van eigen (technische) kennis ten aanzien van blockchain en wellicht zelfs in het leren programmeren, om zo een substantiële rol te kunnen spelen in de ontwikkeling van notariële blockchaintoepassingen, het valideren van processen daarbinnen en het kunnen schrijven van smart contracts (geprogrammeerde overeenkomsten die zijn opgesteld in een programmeertaal, zijn vastgelegd in een blockchain en zichzelf als het ware uitvoeren als aan alle vooraf geprogrammeerde voorwaarden is voldaan).

Resumé

De ontwikkelingen rondom blockchain gaan snel en kunnen in potentie grote invloed hebben op de core business van het notariaat. Nieuwe technische mogelijkheden kunnen kansen die nu gezien worden ook weer teniet doen, bijvoorbeeld als de techniek voldoende waarborgen gaat bieden met betrekking tot identificatie, autorisatie of authenticatie. Toch zie ik voor het notariaat absoluut kansen al vraagt dat wellicht wel om groot adaptief vermogen en kennisopbouw buiten de traditionele juridische paden. Hierbij vast een kijktip!

Bronnen

• De notaris als gatekeeper bij blockchain, Interview met Ad Kroft in: Notariaat Magazine van mei 2017, p. 5
• Blockchains & Distributed Ledger Technologies &Types of Blockchains, Blockchainhub.net
• TNO (23 augustus 2017) Self-Sovereign Identity (SSI) [videobestand]