Stel, je bedekt alle industriedaken in Nederland met zonnepanelen. Hoeveel energie zou dit opleveren? En wat zou de vergroening van deze daken kunnen betekenen voor klimaatadaptatie? Deze en meer gedachten over het duurzaam gebruik van daken hebben geleid tot een voorstel tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Dit voorstel beoogt in het Bbl, één van de AMvB’s onder de Omgevingswet, gemeenten de bevoegdheid te geven om bij maatwerkvoorschrift te bepalen dat de daken van industriefuncties gebruikt worden voor de opwek van hernieuwbare energie of voor maatregelen ten behoeve van klimaatadaptatie. Het voorstel ligt nog tot 5 februari 2021 ter consultatie. Wat zijn de precieze gevolgen van deze wijziging?
Aanleiding voor het voorstel
In provincies en gemeenten is geconstateerd dat er geregeld grote nieuwe gebouwen worden gerealiseerd, zoals distributiecentra en opslagloodsen, die niet aan de landelijke energieprestatie-eisen hoeven te voldoen (EPC), en waar dus ook niet verplicht aan hernieuwbare opwerk wordt gedaan. Er bestaat momenteel nog geen mogelijkheid voor lokale overheden om aanvullend op de landelijke regelgeving daarover beleid en regelgeving vast te stellen. Het ontbreken van een juridische bevoegdheid om de landelijke bouwregelgeving in zo’n geval aan te vullen met een lokale regel werd als een belemmering ervaren. Nu ‘zon op dak’ bovendien in de voorkeursvolgorde van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is opgenomen leidde dat tot de nodige politieke aandacht, een motie, en de aankondiging van de toenmalige minister van EZK met het oog hierop in het Bbl een maatwerkmogelijkheid op te nemen.
Juridische mogelijkheden voor gemeenten
Het concept Besluit tot wijziging van het Bbl in verband met duurzaam gebruik van daken maakt het mogelijk dat gemeenten straks, afhankelijk van de lokale situatie, in het omgevingsplan door middel van maatwerkregels eisen kunnen stellen aan gebouweigenaren over het gebruik van hun daken. Met deze bevoegdheid zouden gemeenten vanaf 1 januari 2022 een slim en duurzaam gebruik van het dakoppervlak van bijvoorbeeld distributiecentra kunnen afdwingen. Daken kunnen dan gebruikt worden voor de plaatsing van zonnepanelen, of voor wateropslag en verkoeling bij hitte door middel van groen. Een vorm waarop die duurzame dakbenutting bereikt dient te worden schrijft de minister echter niet voor, nu dat geheel afhankelijk is van de specifieke situatie. Idee is met dit besluit niet alleen gebouwen beter klimaatbestendig te maken, maar bovenal een impuls te geven aan de verduurzamingsdoelen en de energietransitie.
Voor welke gebouwen?
Het gaat in het conceptvoorstel specifiek om zonnepanelen en groene daken op industriële en overige gebruiksfuncties (bij ‘overige gebruiksfuncties’ valt te denken aan gebouwen als parkeergarages of een schuur). Kortom, op gebouwen waarin het verblijven van personen een ondergeschikte rol speelt. Dit betekent dat woningen niet geraakt worden door de wijziging. Ook voorzieningen rondom bouwwerken zijn uitgesloten, evenals gevels. Op termijn zou de reikwijdte van het voorstel overigens wel uitgebreid kunnen worden naar meer typen gebouwen, of zou kunnen blijken dat het wenselijk is de maatwerkmogelijkheden op meer onderdelen van het gebouw betrekking te laten hebben dan alleen het dak.
Onderscheid tussen bestaande bouw en nieuwbouw
In de regeling wordt een onderscheid gemaakt tussen bestaande bouw en nieuwbouw. De maatwerkmogelijkheid in het Bbl gaat gelden voor nieuw te bouwen gebouwen die niet al onder de landelijke energieprestatie-eisen vallen. Vooral bij nieuwbouw moet namelijk bekeken worden of er geen overlap is met andere energieprestatie-eisen die het Bbl stelt, en deze gebouwen dus al op een andere wijze bijdragen aan de energietransitie. Wanneer nieuwe gebouwen al onder de energieprestatie-eisen van het Bbl vallen zijn de extra voorschriften van de gemeente niet van toepassing. Zowel bij bestaande bouw als nieuwbouw moeten de maatregelen proportioneel zijn. De gemeente moet in beide situaties goed kunnen motiveren waarom de verplichte maatregel gepast is.
Raadpleeg hier de concept regeling en ontwerp toelichting van het Besluit tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving in verband met het duurzaam gebruik van daken.
