Gezondheid en veiligheid in de Omgevingswet

De inwerkingtreding van de Omgevingswet is thans voorzien in 2018. Met de Omgevingswet wordt de besluitvorming over projecten in de leefomgeving vereenvoudigd en versneld.

De afgelopen decennia is in de wet- en regelgeving een waar woud aan normen als beleidsinstrument geformuleerd. Deze normen sturen het handelen bij overheden bij het maken van beleid, het verlenen van vergunningen en het nemen van maatregelen. Het wetgevingsproces rond de Omgevingswet vormt een mooi moment om deze normen eens nader tegen het licht te houden.

Onderzoek RIVM

In opdracht van de programmadirectie Eenvoudig Beter van het ministerie van IenM heeft het RIVM een groot aantal milieunormen op een rij gezet en geëvalueerd. Daarbij lag de nadruk op de milieunormen die zich primair richten tot gezondheid en veiligheid.

Bij het onderzoek is nagegaan hoe de normen zich tot elkaar verhouden, hoe goed ze zijn onderbouwd en hoe ze uitpakken in de praktijk. In het rapport wordt verder nagegaan hoe bestuurders gezondheidseffecten verantwoord kunnen meenemen in hun besluiten en wat we moeten doen bij risico’s waarover we nog te weinig weten of waarover te verschillend wordt gedacht in de samenleving.

Conclusies onderzoek

De resultaten van het onderzoek van het RIVM zijn neergelegd in het rapport 'Gezondheid en veiligheid in de Omgevingswet: Doelen, normen en afwegingen bij de kwaliteit van de leefomgeving' (RIVM rapport 2014-0138). Dit rapport is begin dit jaar verschenen en bouwt voort op verschillende eerder verschenen rapporten van het RIVM, het PBL, de Gezondheidsraad en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.

De belangrijkste conclusies uit het rapport zijn, kort samengevat, de volgende:

1. Het rapport onderschrijft het belang om normen te stellen voor de kwaliteit van de leefomgeving. Milieukwaliteitsnormen zijn een middel tot sanering van bestaande risico’s en preventie van nieuwe risico’s. Daarmee wordt een basismilieukwaliteit en basisveiligheidsniveau voor alle burgers gerealiseerd.
2. Het rapport benadrukt het belang om meer samenhang aan te brengen tussen de wetgeving en de beleidsontwikkelingen binnen de sectoren ruimte, water, milieu en natuur. Verder zouden de gezondheidskundige betekenis van onder- of overschrijding van een norm systematisch(er) verduidelijkt moeten worden.
3. De gezondheid en veiligheid van de (lokale) leefomgeving moet volgens het rapport op een voor bewoners, bedrijven en overheden op een zo begrijpelijk mogelijke wijze inzichtelijk gemaakt moeten worden. Daarbij zou ook aandacht geschonken moeten worden aan de gunstige omgevingsfactoren.
4. In het rapport wordt gewezen op morele dimensies die van invloed kunnen zijn op afwegingen over onzekere, complexe of omstreden risicoproblemen waarbij schadelijke effecten worden vermoed. Volgens het rapport is het bij deze risicoproblemen van belang dat partijen tijdig de dialoog aangaan om te komen tot afgewogen en gedragen voorzorgsmaatregelen of keuzes voor de inrichting van de leefomgeving.

Onder de Omgevingswet worden de milieunormen verankerd in het (nog op te stellen) Besluit kwaliteit leefomgeving. Met het uitbrengen van het rapport is weer een belangrijke stap gezet in het proces dat moet leiden tot inwerkingtreding van dit Besluit. Op welke wijze in het Besluit kwaliteit leefomgeving rekening wordt gehouden met de conclusies uit het rapport van het RIVM valt op dit moment nog niet te zeggen. De tijd zal dit leren. Wordt vervolgd!

Bron: RIVM rapport 'Gezondheid en veiligheid in de Omgevingswet: Doelen, normen en afwegingen bij de kwaliteit van de leefomgeving' (nr. 2014-0138)